stuth, rudan, trealaich pàirt 2

Ceart ma-tha, bha mi airson mìneachadh de an trioblaid a tha agam leis a’ phreas-leabhraichean. Fad mo bheatha bha leabhraichean a’ ciallachadh eòlas is foghlam is mac-meanmna, bha iad a’ ciallachadh pearsantachd is féin-aithneachadh. “Seall rium am preas-leabhraichean agad agus innsidh mi dhut cò thusa” – chuala mi sin iomadh turas, agus bha mi an còmhnaidh ag iarraidh preas-leabhraichean mar sin, a bhiodh a’ sealltainn cò mise.

Ach an e beachd feumail a th’ ann idir? Agus a bheil e fìor airson mòran daoine? Tha mi air iomadh leabhar a leughadh a dh’ fhàg buaidh làidir orm ach cha robh a-riamh leam-sa. Agus nam biodh iad agam-sa an-dràsda, is dòcha nach bhithinn ag iarraidh an leughadh a-rithist. Is dòcha gu bheil cuid dhiubh nas fheàrr na mo chuimhne. Cha chreid mi nach eil e coltach ri sin aig mòran daoine eile cuideachd.

Air an làimh eile, tha tòrr leabhraichean anns a’ phreas agam nach eil cudthromach dhomh idir. Nobhailean tuaireamach a cheannaich mi oir bha iad saor no a fhuair mi mar phreasant. Tha feadhainn ann nach do leugh mi idir agus nach leugh. Seann leabhraichean-teagaisg, stuth a bha agam ri leughadh aig an oilthigh, a.m.s.a.a. Chan eil fiù ’s àite agam airson leabhraichean ùra. Ach fhathast tha mi a’ smaoineachadh: “Is dòcha gum bi barrachd àite agad uaireigin, agus nach biodh e snog preasaichean mòra a cheannachd an uair sin…”

Agus tha sin cho gòrach. Carson a tha mi ag iarraidh tòrr airgid a chosg gus seòmar mòr a lìonadh le stuth nach eil fiù ’s cudthromach dhomh? Nan cuireadh cuideigin teine ris a’ phreas agam agus bhiodh agam liosta nan leabhraichean a sgrìobhadh a bha agam, cha chuimhnichinn ach is dòcha 10% dhiubh.

Mar sin, tha mi air co-dhùnadh a dhèanamh gun sgioblaich mi am preas-leabhraichean agus feuchaidh mi ri sùil gheur a thoirt air gach aon dhiubh, agus a’ freagairt gu fìrinneach a bheil feum agam air agus a bheil e cudthromach dhomh.

Ach an uair sin an ath-cheist: càit an cuir mi iad? Chan eil mi ag iarraidh an toirt dhan sgudal. Chan eil mi ag iarraidh an reic air Amazon nas motha, oir rinn mi co-dhùnadh o chionn bliadhna no dhà nach faigh Amazon sgillinn ruadh bhuam tuilleadh. Tha àiteachan eile ann air loidhne, ach chan fhaighear mòran airgid airson leabhraichean an sin agus chan fhiach e an cur a-steach idir.

Tha leabhraichean trom agus chan eil càr agam, mar sin chan eil e cho furasda an toirt do bhùth no rud mar sin. Is dòcha gum bi cothrom agam dol do mhargadh-trealaich còmhla ri caraidean a dh’ aithghearr. Chan eil mi cinnteach an ceannaich daoine leabhraichen an sin, ach feuchaidh mi e co-dhiù. Ma tha iad fhathast agam as-dèidh sin, cuiridh mi dhan bhùth-charthannas iad.

stuth, rudan, trealaich

Oh seadh, tha dùil agam fhathast innse dhuibh mu dheidhinn Ìle, ach tha rud eile air m’ aire an-dràsda. Bha beagan saor-ùine agam aig an taigh an seachdain seo agus chuir mi gu feum i gus mòran rudan a sgioblachadh is a ghlanadh. Chuir sin orm smaoineachadh mu dheidhinn an stuth agam agus ciamar a tha mo bheachdan air atharrachadh. Oir feumaidh mi aideachadh: tha cus stuth agam. Agus tha mi ag iarraidh rudan a thilgeil a-mach o chionn ’s gu bheil mi cho seachd sgìth a bhith gam faicinn.

Seo faireachdainn ùr a th’ ann dhomh, cha robh mi a-riamh mar sin. Nuair a bha mi nam nighean bheag, bha mi an còmhnaidh a’ faicinn gun robh barrachd stuth aig a’ chlann eile. Bha fhios agam gun robh airgead a dhìth air mo mhàthair agus sin as aobhar. Ach an uair sin, nam dheugaire, bha mi fhathast a’ faicinn gun robh barrachd stuth aig na daoine eile, ged nach robh airgead a dhìth air mo theaghlach an uair sin (bha duine ùr mo mhàthair dìreach spìocach).

Thòisich mi obair airson an airgid agam fhìn gu math tràth, ach a dh’ aindeoin sin cha robh a-riamh gu leòr agam gus a h-uile rud a cheannachd a bha mi ag iarraidh. Agus nuair a dh’ imrich mi dhan a’ chiad àite agam fhìn, cha robh fiù ’s airgead agam gus a h-uile rud a cheannachd is a phàigheadh a bha feum agam air. Agus fad na h-ùine sin, bhon a bha mi nam nighean bheag, b’ àbhaist dhomh greim-bàis a chumail air na h-àilleagan beaga a bha agam – na leabhraichean gu h-àraidh (cha robh a-riamh mòran agam, bhiodh mo mhàthair ag ràdh nach dh’ fheumadh tu airgead a chosg air leabhraichean ma bha leabharlann faisg air làimh), na clàran, na pìosan aodaich a b’ fheàrr leam, na déideagan aosda. Agus bha mi an còmhnaidh a’ sgrìobhadh liostaichean leis na rudan a bha dùil agam ceannachd “nuair a bhios mi beartach”.

Abair aoibhneas nuair a dh’ fhàs rudan nas fheàrr a thaobh airgid, nuair a b’ urrainn dhomh rudeigin a cheannachd ma bha mi ga iarraidh, gun dragh nach biodh airgead gu leòr agam airson biadh aig deireadh na seachdaine. Mu dheireadh thall bha cothrom agam leabhraichean a cheannachd, agus aodach, agus rudan brèagha airson an taighe. Bha na rudan sin a’ sealltainn, a’ dearbhadh cò mise. Fada ro thric nuair a bha mi nas òige bha mi mì-thoilichte o chionn ’s nach robh na rudan “cearta” agam – cha robh an sgeilp leabhraichean a’ sealltainn dè na cuspairean a bha ùidh agam ann, cha robh am preas-aodaich a’ sealltainn an stoidhle agam, a.m.s.a.a.

Mar sin, fad beagan bhliadhnaichean bha mi uabhasach toilichte leis an t-saorsa ùr agam. Cheannaich mi na rudan cearta, na rudan brèagha. Tha e inntinneach dè cho cudthromach a bha stuth do mo chuid féin-aithneachadh. Chan e fiù ’s “comharraidhean inbhe” àbhaisteach a tha mi a’ ciallachadh. Cha robh a-riamh ùidh agam ann an telebhisean spaideil no aodach le ainmean ainmeil. Gu tric b’ e rudan gu math simplidh a bha a’ còrdadh rium. Ach gu tric cheannaich mi rudan fiù ’s mura robh àite no feum agam orra aig an àm sin, chanainn “cleachdaidh mi sin nuair a bhios flat nas motha againn” no rud mar sin.

Anns na bliadhnaichean sa chaidh, ge-tà, tha mo bheachdan air atharrachadh. Is dòcha gu bheil sin co-cheangailte ris gun do thòisich mi mòran rudan a dhèanamh mi-fhìn, figheadh is fuaigheal is còcaireachd is gàirnealachd… Agus rudeigin eile a thòisich fiù ’s roimhe sin, mhothaich mi gu bheil mòran de na nithean laitheal a cheannaicheas sinn anns na bùithtean air dèanamh ann an dùthchanan bochda, ann an dòigh nach eil math dhan àrainneachd agus dhan luchd-obrach idir.

Mar sin, dè am feum a tha anns na nithean brèagha ma nì iad uiread de cron? Agus cuideachd, a bheil an stuth sin dha-rìribh a’ sealltain is a’ dearbhadh cò mise? Tha mi air tuigsinn gu bheil mi gu math toilichte leis an fhlat bheag againn. Chan eil e daor agus tha sin a’ ciallachadh gu bheil barrachd airgid againn airson rudan eile, siubhal is ceòl is biadh math. Chan eil mi ag iarraidh tòrr airgid a chosg air taigh mòr, dìreach gus am bi barrachd àite agam airson stuth.

Ach tha e duilich dhomh fhathast an stuth a tha agam a thilgeil a-mach. Tha dà bhocsa làn seann aodaich fon leabaidh agam, agus tha iomadh aobhar gòrach agam carson nach urrainn dhomh an toirt air falbh (“Is dòcha gum bi seo a’ còrdadh rium a-rithist uaireigin” – “Is dòcha gum bi e a’ còrdadh ri mo chlann” (haha, chan eil fiù ’s clann agam ^^) – “Is dòcha gum bi e feumail gus tomhas a dhèanamh ma bhios mi a’ fuaigheal rudeigin coltach ri seo” – “B’ urrainn dhomh a dhathadh agus bidh e spaideil”). Tha mi air fàs rud beag nas fheàrr le sin, oir tha bùth anns a’ bhaile againn far am faodar aodach a thoirt mar thiodlac agus thèid a reic aig prìsean ìosal do dhaoine aig nach eil mòran airgead. Is toil leam am beachd sin, agus tha daoine bochda airidh air aodach brèagha cuideachd, mar sin tha e nas fhasa dhomhsa pìosan a chur air falbh.

Tha am preas-leabhraichean nas duilghe. Ach tha an alt seo air fàs gu math fada, agus mise a’ fàs sgìth, mar sin fàgaidh mi e an-seo agus leanaidh mi orm a-màireach… 🙂

A’ chuibhle a’ tionndadh

  

  

Bha mi airson barrachd innse dhuibh mu na saor-laithean againn ann an Ìle, ach an-dràsda fhèin tha mi cho toilichte le cuid de na rudan a tha a’ tachairt aig baile, agus a’ faireachdainn cho beò na mo bheatha laitheal, tha mi ag iarraidh rud beag mu dhèidhinn sin a sgrìobhadh an tòiseach.

Às-dèidh dhuinn tilleadh à Alba, bha mi caran brònach airson latha no dhà, mar as àbhaist dhomh. Bha mi cuideachd trang aig an obair a-rithist, agus chuir mi aithne air tòrr dhaoine ùra a bhitheas mi a’ teagasg anns na mìosan air thòiseach orm. Dh’ fhàg sin mi caran sgìth, agus cuideachd bha an t-sìde gu math truagh, nas fhuaire is nas fhluiche na bha i ann an Ìle!

Ach an uair sin thàinig an deireadh-seachdaine, agus a’ ghrian, agus tha mi dìreach air mo dhòigh an-dràsda. Tha fhios agam gum bi mi trang anns na seachdainean a’ tighinn, ach bidh mòran rudan inntinneach is ùra ann. Is toigh leam an t-àm seo dhen bhliadhna, nuair a tha na laithean a’ sìor-fhàs nas fhaide, an samhradh a’ nochdadh gu dearbh, làn cuimhne air gach samhradh a bha agus làn gealladh… Agus uaireannan bidh rudan brèagha dìreach a’ tachairt, gun fheum air strì is sabaid, dìreach ma tha mi foighidneach is aireachail.

Aon de na rudan a tha a’ tachairt, ’s e gum bi mi an sàs le pròiseact “gàrradh coimhearsnachd” – tha buidheann bheag anns a’ bhaile agam ag iarraidh seann togalach falamh le mullach còmhnard a chleachdadh gus glasraich, lusan is measan fhàs. Bha coinneamh againn còmhla ri tè bhon chomhairle air a bheil uallach airson nan togalaichean sin, agus tha i deònach cùl-taic a thoirt dhuinn (chan e taic airgid ge-tà, ach bidh cead againn uisge a chleachdadh saor ’s an asgaidh). Tha sinn a’ cruinneachadh bheachdan a-nis agus feumaidh mise tairgse no bun-bheachd no rud mar sin a sgrìobhadh, gus am bi tuigse nas soilleire aig a’ chomhairle air dè tha sinn ris, dè tha a dhìth oirnn a.m.s.a.a.

Tha an gàrradh beag bìodach agam fhìn a’ fàs cuideachd. Cha do mharbh an nabaidh againn na luibhean beaga fad ’s a bha sinne air falbh, agus tha mi air meacanan-ruadh is leatas a bhuain mar-thà. ‘S e rud sàsachadh a th’ ann dhomh rudeigin ithe a chuir mi-fhìn dhan fhearann agus a chunnaic mi a’ fàs gach latha. Chan eil mòran àite agam idir (sin as adhbhar a tha ùidh agam anns a’ phròiseact coimhearsnachd) ach tha gaol agam air an oisean bheag ghrianach seo leth ris a’ chidsin. Fhuair mi dà luibh thomàto bho mo mhàthair-chèile an-dè agus chuir mi ann am poitean mòra iad an-diugh. Tha mi a’ dèanamh fiughair ris na tomàtothan agam fhìn, bidh sin sgoinneil! Tha mi an dòchas gum fàs iad gu math!

Ach bha adhbhar fiù ’s nas laghaiche ann gun robh mi a’ tadhal air mo mhàthair-chèile an-dè: chaidh sinn gu “fèis nam alpaca” air tuathanas faisg air an taigh aca. Sin an aon àite a sgrìobh mi mu dheidhinn beagan seachdainean air ais. An turas seo bha cothrom againn coimhead air na h-alpacas dha-rìribh agus bruidhinn ris na daoine aig a bheil iad. Is dòcha gum faigh mi clòimh bhuapa a dh’ aithghearr, thèid na beathaichean a rùsgadh aig deireadh a’ mhìos seo! Tha iad cho àlainn is socair, agus abair clòimh mhìn is dathan làidir, is toigh leam an fheadhainn dòrcha gu h-àraidh.

Rud eile a tha gam chur sona, ’s e gu bheil an t-amar-snàmh (am fear sa choille, taobh a-muigh) fosgailte a-rithist. Bha mi ann trì tursan mar-thà, a’ snàmh fon ghrèin! Tha sin cho cudthromach dhomh, tha mi fada nas saorsnaile nuair as urrainn dhomh dol ann gu tric. Bidh e dùinte fad dà mhìos as t-earrach gach bliadhna, oir feumaidh iad rudan a chàradh a.m.s.a.a. Car nan seachdainean sin feumaidh mi dol dhan amar-snàmh àbhaisteach ann an togalach, agus is beag orm e. Cha toigh leam na daoine an sin, cha toigh leam an fhuaim is am fàileadh, agus tha e fada nas daoire cuideachd. Ach tha sin seachad a-nis, agus ged a tha an slighe dhan amar sa choille nas fhaide – thèid mi ann gach dàrna latha! Mhothaich mi gu bheil cafaidh ùr an sin cuideachd agus bha mi toilichte gum faca mi biadh snog is fallain air a’ chlàr-bidhe aca (bha cus feòil agus stuth mi-fhallain ann roimhe, agus an uair sin bha e dùinte – beag an t-iongnadh nam bheachd-sa, chan eil an fheadhainn a thèid a snàmh an sin ag iarraidh isbeanan is sliseagan ithe).

A’ bruidhinn air biadh, lorg mi reasabaidh bhlasda an-dè agus sin an rud anns an dealbh shuas: buntàta le pònairean Frangach is pònairean geala air fuineadh ann an dòigh Ghreugach. Tha e gu math simplidh: Feumar na buntàta is pònairean Frangach a bhruich còmhla airson 15 mionaid, le garbhag-ghàrraidh. Aig an aon àm nithear sabhs le uinneanan, creamh, pònairean geala, tomàtothan, piobar is salainn. An uair sin cuirear a h-uile rud còmhla ann an soitheach-àmhainn. Measgar càise Ghreugach le beagan bhainne, uachdar agus lus-an-rìgh. Dòirtear sin air a’ mheasgachadh anns an t-soitheach-àmhainn, agus cuirear dhan àmhainn e airson 15 mionaid. Nom nom nom!

Laithean saora

Seo an latha mu dheireadh againn ann an Ìle mar-tha. Chaidh an t-seachdain seachad gu math luath, ach bha laithean làn toileachais againn, agus bha an aimsir ceart gu leòr cuideachd. ‘S e eilean gu math inntinneach a th’ ann an Ìle, eu-coltach ris na h-eileanan eile ann an iomadh dòigh, ged a tha mòran rudan dìreach mar a tha iad anns gach eilean cuideachd. Tha e follaiseach gur e eilean beartach a th’ ann – le fearann torrach, bailtean beòthail, agus taighean-staile soirbheachail a tha a’ tarraing luchd-turais is airgead.

Ach innsidh mi barrachd dhuibh a dh’ aithghearr. A-nis, feumaidh sinn an taigh a sgioblachadh, an stuth againn a chur anns na màileidean – agus dol dhan leabaidh tràth, oir feumaidh sinn èirigh aig 5:30 sa mhadainn a-màireach, gus am bàt-aiseig a ruigsinn.

Thog mi an dealbh shuas faisg air Bogh Mòr. Tha an conasg fo bhlàth air feadh an àite, chan fhaca mi àite cho làn conaisg a-riamh roimhe.

Mìos Buidhe Bealltainn

Tha mìos eile seachad, agus cha do sgrìobh mi mòran an seo sa Ghiblean. Agus a-nis, thèid mi air saor-laithean airson seachdain, còmhla ris an duine agam mu dheireadh thall a-rithist agus tha e doirbh ri mìneachadh dè cho toilichte ’s a tha mi. Airson ùine mhòr bha an t-eagal oirnn nach b’ urrainn dhuinn dol ann oir bha esan cho trang aig an obair, agus le sin cha robh mi ag iarraidh bruidhinn no fiù ’s smaoineachadh cus air seo, ach a-nis tha mi a’ dèanamh fiughair mhòr mhòr ris!

Tha sinn a’ dol a dh’ Ìle. Cha robh mi a-riamh ann agus tha mi an-còmhnaidh toilichte mu chothrom a bhith a’ tadhal air eilean eile 🙂 Bidh sinn a’ fuireach aig tuathanas faisg air Port Ìlein agus tha sinn ag iarraidh coimhead air cuid de na taighean-staile, agus tha mise ag iarraidh tadhal air Ionad Chaluim Chille. Bidh sinn a’ coiseachd agus a’ dol air cuairt le rothairean, agus tha mi an dòchas gum faic sinn cuid de na h-oiseanan brèagha anns an eilean.

Agus tha mi an dòchas nach marbh an nàbaidh agam na lusan is glasraich agam 😉 Chì mi ann an dà sheachdain sibh!

Féis olainn

     

Dé fon ghréin a tha sin? Uill, ’s e seòrsa measgachadh a th’ ann eadar margadh no féill agus tachartas cultair/foghlaim le bùthan-obrach is òraidean. ‘S e àite cruinneachaidh a th’ ann do dhaoine aig a bheil ùidh ann am figheadh, snìomhadh, caoraich, agus mar sin air adhart. Bidh an fhéis seo a’ tachairt gach bliadhna aig an deireadh-seachdaine às-dèidh na Caisge ann am baile beag faisg air Stuttgart.

Bha mi ann a’ chiad turas an-uiridh, o chionn ’s gun do thachair mi ri cuideigin air an eadar-lìon a dh’ fhaighnich dhiom am bithinn deònach bùth-obrach a theagasg an-sin. Tha ban-charaid agam a’ fuireach anns an sgìre, mar sin bha àite-fuirich agam cuideachd. Chaidh a h-uile rud dìreach sgoinneil, agus chuir iad cuireadh dhomh tighinn a-rithist am bliadhna.

An-uiridh bha mi a’ teagasg dà bhùth-obrach mu dheidhinn gheansaidhean – na dòighean fighidh gus geansaidh a chur ri chèile, ciamar a nìthear tomhas gu ceart agus mar sin air adhart. Bha an dà bhùth-obrach loma-làn, agus bha na daoine uile uabhasach snog. Am bliadhna, bha dùil agam dà bhùth-obrach a theagasg a-rithist, an dàrna té mu dheidhinn gheansaidhean agus an téile le mion-fhiosrachadh mu dhòigh shònraichte gus muinchill a chur ann an geansaidh. Bha daoine a’ clàradh gu math luath (’s urrainnear coimhead air prògram na féise air an eadar-lìon ro làimh) agus mu dheireadh thall chuir sinn bùth-obrach eile air dòigh.

Mar sin, bha mi gu math trang, agus air an dàrna làimh bha sin math dhomh – is toigh leam teagasg, gu h-àraidh leis gu bheil seo cho eadar-dhealaichte bhon obair àbhaisteach agam. Agus gheibh na tidsearan aig an fhéis sin airgead a-rèir aireamh nan daoine anns a’ chlas, agus bha agam ris na ticeadan trèana agus taigh-osda a phàigheadh (bha a’ bhan-charaid agam air saor-laithean an turas seo). Ach air an làimh eile, bha mi caran mi-thoilichte nach robh cothrom sam bith agam pàirt a ghabhail an am bùth-obrach aig cuideigin eile – mar eisimpleir, bha ban-charaid eile agam a’ teagasg dathachadh le stuth nàdarra mar ghuirmean, cho inntinneach! – agus cha robh fiù ’s mòran ùine shaor agam gus coimheadh air na rudan air a’ mhargadh.

Ach co-dhiù, ’s e deireadh-seachdaine sgoinneil a bh’ ann, bha an t-sìde math, bha na clasaichean agam làn a-rithist, bha na daoine glè choibhneil, thachair mi ri seann charaidean is caraidean ùra, agus bha fiù ’s cothrom agam rudeigin àlainn a cheannachd:

Feàrsaid bheag air dhèanamh le duine às an sgìre sin, agus clòimh air dathachadh le aon dè na boireannaich a tha an sàs leis an fhéis a chur air dòigh. Tha mi air tòiseachadh a snìomhadh mar-tha 🙂 Tha sin cho èibhinn: nuair a bha mi ann an-uiridh, cha b’ urrainn dhomh snìomhadh fhathast, ach bha ùidh agam ann. Dh’ fheuch mi e rud beag aig taigh mo bhan-charaid, ach cha robh e ag obair gu ceart agus bha mi air mo shàrachadh leis. Bha an t-iongnadh mòr orm gun robh tòrr stuth snìomhaidh ri fhaighinn aig an fhéill agus cha robh mi cinnteach am bu chòir dhomh sin fheuchainn agus am bithinn ga ionnsachadh a-riamh. Agus a-nis, tha mi ga dhèanamh gu bhith gach latha agus tha mi a’ faireachdainn mar nach robh mi a-riamh as aonais.

Baile beag no baile mòr?

 

Chuir sinn deireadh-seachdaine na Caisge seachad aig taigh mo phàrantan-céile. Tha iad a’ fuireach ann am baile beag anns an sgìre réidh ìosal faisg air a’ chrìoch do na Tìrean Ìsle. Bhuail e orm dè cho àlainn a tha an t-Earrach air an dùthaich: duilleagan ùra anns a h-uile àite, cuid de na craobhan fo bhlàth mar-thà, an t-arbhar a’ fàs…

Bha làithean snog againn, làn biadh math, còmhradh comhfhurtail, beagan obrach sa ghàrradh agus sgrìoban san sgìre: chaidh sinn do mhargadh-trealaich (far an robh an duine agam toilichte oir lorg e clàran-ciùil às na 70ean aig deagh phrìs), ghabh sinn cuairt ann am pairc brèagha timcheall air caisteal beag, chaidh sinn a choimhead air tuathanas far a bheil cuideigin a’ cumail alpacaichean (agus gheibh mi clòimh bhuapa nuair a thèid an rùsgadh).

Fad na h-ùine bha sunnd neònach orm nach robh mi buileach a’ tuigsinn an tòiseach. Ach seo e… ann an dòigh, tha mi farmadach ris an t-seòrsa beatha sin, le taigh mòr ann an àite sàmhach, le ràithean na bliadhna cho soilleir is làidir, le cothroman biadh nàdarrach fhàs no fhaighinn bho na nàbaidhean, le coimhearsnachd mhath far a bheil na daoine eòlach air a chèile agus a’ toirt taic ri chèile.

Bha beatha car coltach ri sin aig an teaghlach agam nuair a bha mi nam dheugaire (ged a tha an t-àite far a bheil mo mhàthair a’ fuireach rud beag nas motha na an t-àite far a bheil mo phàrantan-céile a’ fuireach), agus aig an àm sin cha robh mi uabhasach toilichte agus theich mi cho luath ’s a b’ urrainn dhomh. Ach a-nis tha rudan ann a tha mi ag ionndrainn mu dheidhinn, agus sin an aon seòrsa rudan a tha gam tharraing do bhaile bheag mo phàrantan-céile.

Ach air an làimh eile, tha deagh fhios agam gur e beatha daor a th’ ann. Agus chan e beatha cho buileach neo-eisimileach a th’ ann mar a dh’ fhaodadh smaoineachadh anns a’ chiad dol a-mach. Tha companaidh m’ athair-céile anns a’ bhaile mhòr, mu 30 mìltean bhon taigh aca, agus bidh e a’ draibhadh ann is air ais gach latha. Bidh mo mhàthair-céile a’ draibhadh an-siud is an-seo air feadh na sgìre air sgàth ’s an obrach aice cuideachd. Tha iad dìreach air an taigh aca a phàigheadh, as-dèidh chan eil fhios ’am cia mheud bliadhnaichean.

Agus gu tric bidh ise ag ràdh gu bheil i farmadach ris an àite far a bheil sinne a’ fuireach, ann am baile mòr faisg air bailtean mòra eile, far nach feumar fiù ’s càr gus a h-uile àite a ruigsinn oir tha trèanaichean is busaichean is tramaichean gu leòr ann.

Leis an fhìrinn innse, nam bitheadh agam ri co-dhùnadh a dhèanamh eadar baile is dùthaich, thagainn am baile gun teagamh. Agus chan ann aig ìre pearsanta a-mhàin… Chan eil e math dhan àrainneachd, chan eil e fallain dhan dùthaich gu lèir ma tha a h-uile duine ag iarraidh fuireach ann am bailtean beaga air an dùthaich. Tha bailtean mòra fada nas eaconomaiche, gu h-àraidh le sùil air an àm ri teachd, ma bhitheas connadh a’ fàs nas daoire, daoine a’ fàs nas aosda na bha iad, agus mar sin air adhart.

Nuair a bha mi nas òige, b’ àbhaist dhomh smaoineachadh gum bithinn a’ fuireach air an dùthaich uaireigin. B’ àbhaist dhomh smaoineachadh air taigh againn fhìn, bha dealbh nam inntinn le taigh aig iomall baile, anns a’ choille no ann an gleann brèagha. Ach chan eil an aisling seo agam tuilleadh. Is toigh leam deireadh-seachdaine no saor-laithean a chur seachadh air an dùthaich, ach chan eil mi ag iarraidh fuireach ann an corr mo bheatha.

Uill, sin an seòrsa cnuasadh feallsanach a bh’ agam aig deireadh-seachdaine na Caisge 😉 Tha mi duilich gun robh mi cho fada gun sgrìobhadh an seo, bha mi caran trang an seachdain sa chaidh, agus an deireadh-seachdaine seo bha mi air falbh àiteigin eile – innsidh mi dhuibh mu dheidhinn sin a dh’ aithghearr!

Crìochan is ceanglaichean

Tha mi a’ leugadh “The Sleepwalkers”, an leabhar mu dheidhinn a’ Chiad Chogaidh Mhòir (thug mi iomradh air roimhe), agus tha mi ag èisdeachd ri dà chlàr uabhasach brèagha a chaidh am moladh dhomh le caraid: “Al-Maraya” le Al Andaluz Project, agus “Mare Nostrum” le Hesperion XXI / Jordi Savall (toiribh an aire, bidh an duilleag sin a’ cluich ciùil nuair a dh’ fhosglas sibh i!)

Tha beachdan car coltach air cùlaibh an dà phròiseact ciùil sin: tha iad ag obair leis an dualchas bheartach anns na dùthchanan timcheall air a’ Mhuir Mheadhanach, agus a’ rannsachadh nan ceanglaichean eadar an Ear is an Iar, a’ coimhead air cultaran mar anns an Andalus, ann am Byzanz, no anns na Balcain, àiteachan le eachdraidh ioma-fhillte, le measgachadh chànanan is chreideamhan. Àiteachan, ge-tà, nach eil nar cuimhne gu tric nuair a tha sinn a’ bruidhinn mun Roinn-Eòrpa an-diugh.

Agus ann an dòigh, tha an leabhar a’ coimhead air rudan coltach ri sin cuideachd. Chan eil e mun chogadh fhèin, tha e mu na leasachaidhean polaitigeach anns na bliadhnaichean is mìosan mus do thòisich an cogadh. Gu h-àraidh the e a’ sgrùdadh nan ceanglaichean eadar an Ear is an Iar, agus mar a bha na cumhachdan mòra (an Fhraing, a’ Ghearmailt, an Ruis, an Ostair-Ungair) a’ coimhead air ear-dheas na Roinn-Eòrpa mar raon-cluiche no cèic ri pàirteachadh eadarra.

Chan eil sinne cho eadar-dhealaichte an-diugh, ged a tha an t-Aonadh Eòrpach againn, ged a tha na slighean nas giorra na bha iad ceud bliadhna air ais, ged a thèid mòran daoine à Breatainn no às a’ Ghearmailt air saor-laithean do thràighean na Mara Meadhanaiche gach bliadhna. Tha fhathast crìoch neo-fhaicsinneach ann eadar dùthchanan a tuath agus dùthchanan a deas, tha tòrr bheachdan nàimhdeil ann gu h-àraidh ris an ear-dheas a tha cho faisg air saoghal coimheach an Oirthir.

Bidh sinn a’ coimhead air na h-àiteachan sin mar thobraichean bìdh bhlasda is beatha aotruim, ach gu tric chan eil sinn gam faicinn mar chom-pàirtichean co-ionnan san roinn polaitigeach. Tha mapaichean mar seo (sgrolaich sìos gus an tig an fheadhainn Eòrpach) èibhinn airson tiotag, ach tha iad a’ toirt sùil air cùisean nas doimhne. Tha na crìochan nar cinn gu math làidir fhathast. Cha do dh’ ionnsaich sinn ach pàirt dhen sgeul san sgoil. Bha na Seann Ghreugaich ann, agus na Ròmanaich, agus an uair sin chaidh an solas dheth gu deas air nan Alpannan? Tha sinn eòlach air Teàrlach Mòr, air Uilleam I, ach cò dhinn a tha eòlach air Abd-ar-Rahman III no Alexios I Komnenos?

Bha mi ag èisdeachd ris a’ cheòl aig Al Andaluz fad an latha, ri guthan nan trì boireannaich à dùthchanan is cultaran eadar-dhealaichte, ris na faclan ann an diofar chànanan, feallsanachd is faireachdainn à trì creideamhan a’ tighinn còmhla, na ruitheaman is na fuinn a’ toinneadh… Agus bha mi a’ smaoineachadh, seo humanitas leis a’ chiall bhunasach a bha aig an fhacal seo. Agus ’s e breug a th’ ann an “sìobhaltachd Chrìostaidh an Iar”. Tha Eòrpa nas farsainge is nas doimhne na sin.

Obair fearainn

Mar a thuirt mi roimhe, tha mi caran fadalach am bliadhna, ach co-dhiù tha mi nas fheàrr na an-uiridh (cha do rinn mi dad sam bith an uair sin). Chan eil mòran dealbhan brèagha agam fhathast, ach tha rudan beaga a’ fàs air a’ bhalconaidh agam, agus tha mi an dòchas gun soirbhich iad.

Nuair a bha mi nam dheugaire, bu bheag orm obair fearainn. Bha (agus tha) gàrradh mòr aig mo mhàthair, le tòrr glasraich, measan, sùbhagan, a h-uile rud. Agus nuair a bha ise trang le rudan eile, no air falbh bhon taigh, bha agamsa ri “sùil a thoirt” ris a’ ghàrradh, mar a chanadh i. Chuir mi seachad iomadh feasgar samhraidh eadar pònairean is buntàta, agus chan ann sa ghàrraidh againne a-mhàin, ach aig taigh mo sheanmhair cuideachd nuair a dh’ fhàs i aosda. Bha mi air mo shàrachadh, agus nuair a dh’ imrich mi bha mi toilichte gu leòr nach biodh gnothach sam bith agam ris a h-uile rud.

Beagan bhliadhnaichean as-dèidh sin, nuair a fhuair sinn flat snog le balconaidh, thòisich mi flùraichean a chur ann as t-samhradh agus bha mi toilichte le sin. Ach chan ann mus do dh’ fhàs mi 30 gun do mhothaich mi gun robh mi ag ionndrainn fearann is gàirnealachd. Mun àm sin dhùisg an ùidh agam ann an obair-aodaich agus biadh fallain cuideachd, agus thòisich mi smaoineachadh mòran mu cheistean eaconomach, malairt sheasmhach is chothromach agus stuth mar sin.

As-dèidh greis, bha mi air mo bheò-ghlacadh le figheadh is fuaigheal, ach bha gàirnealachd nas doirbhe. Uaireannan bha mi reusanta soirbheachail le rudan beaga air a’ bhalconaidh, uaireannan cha robh. Leis an fhìrinn innse, cha do rinn mi mo dhìcheall gach bliadhna, agus uaireannan bha mi ro thrang le rudan eile, no bha mi air falbh bhon taigh ro thric.

Uill, bliadhna ùr, cothrom ùr. Sa gheamhradh leugh mi rudeigin inntinneach mu phròiseact tuathanachais organaich, far am faodar pìos fearainn fhaighinn air màl, cuiridh an tuathanach glasraich ann as t-Earrach agus feumar na màladairean an obair fhèin a dhèanamh tron samhradh. Pròiseact sgoinneil nam bheachd-sa, agus bha mi a’ smaoineachadh mu dheidhinn seachdain no dhà, ach tha e caran fada bhon taigh agam agus caran daor cuideachd.

An uair sin leugh mi rudeigin eile, mu phròiseact “gàirnealachd coimhearsnachd” sa bhaile agam. A-réir coltais tha buidheann bheag ann a bhitheas a’ cumail gàrradh glasraich ann an àite neo-cleachdte, gus cothroman ùra a leasachadh airson biadh fallain is seasmhach fhaighinn ann am meadhan a’ bhaile. Tha an gàrradh aca air taobh eile a’ bhaile, ach tha planaichean aca gàrradh eile a leasachadh le taic bho chomhairle a’ bhaile, timcheall air togalach neo-cleachdte faisg air a’ cheàrn far a bheil mise a’ fuireach. Chan eil mi buileach cinnteach am bi mòran a’ tachairt am bliadhna, ach co-dhiù bidh coinneamh againn an sin aig tòiseach a’ Chéitean agus tha mi a’ dèanamh fiughair ris.

Chuir a h-uile rud sin brosnachadh orm obair air a’ bhalconaidh bheag agam a-rithist cuideachd, agus gu h-àraidh bha mi a’ rannsachadh sìol. Cha robh mi a-riamh a’ smaoineachadh mòran mu dheidhinn sin, b’ àbhaist dhomh sìol a cheannachd san supermarket agus sin e. Ach ann an dòigh, tha an cuspair seo gu math polaitigeach agus caran coltach ri cànanan beaga is cànanan mòra: Tha an sìol is na lusan àbhaisteach uile a’ tighinn bho chompanaidhean mòra eadar-nàiseanta a tha ag obair le tòrr teicneolas is gin-atharrachadh, tha na seann seòrsaichean dùthchasach a’ fàs ainneamh, chan fhaighear sìol ùr às na lusan bho na companaidhean mòra. Tha iadsan ag iarraidh gum bi a h-uile rud fon smachd aca agus nach bi daoine a’ cur is a’ fàs biadh ann an dòigh neo-eisimileach.

Ach tha companaidhean is iomairtean beaga ann a bhitheas a’ cumail seann seòrsaichean beò, a’ reic sìol à tuathanachas nàdarra nach faighear anns na bùithean mòra. Fhuair mi deagh thaghadh, chuir mi sìol leatais (an fheadhainn beaga a bhitheas a’ fàs ann am bocsa-fhlùraichean), meacain-ruaidh, tomàtothan, piobaran (chan eil mi cho cinnteach am bi i blàth gu leòr air an son ge-tà), cularanan beaga, agus tòrr luibhean-gàrraidh, m.e. oragan, lus-an-rìgh, meannt… (bha rudan mar sin agam roimhe ceart gu leòr). Agus nuair a bhitheas sinn air ais bho na saor-laithean sa Chéitean cuiridh mi pònairean-ruith cuideachd. Agus ma tha cus agam airson a’ bhalconaidh bhig, cuiridh mi dhan gàrradh coimhearsneachd iad ma thig sin beò 🙂

Cuairtean

Nuair a bha mi a’ meòrachadh mu Athena o chionn ghreis, thàinig rudan eile nam cheann cuideachd, beachd a’ leantainn ri beachd eile… Sgrìobh mi rud beag anns an alt sin mu dheidhinn a’ cheangail a tha aig Athena ri Medusa no Gorgo, ri nathraichean. Air aobhar air choireigin thàinig Lilith nam cheann, is dòcha o chionn ’s gu bheil mi cho trang le Eabhra na laithean seo, agus tha ise co-cheangailte ri cailleachan-oidhche agus le nathraichean cuideachd.

Agus nochd rudeigin eile a-rithist is a-rithist na mo bheachdan, an cuairtean no labyrinth. Chan eil mi buileach cinnteach a bheil “cuairtean” cumanta mar fhacal air a shon, cleachdaidh mi e an seo co-dhiù. ‘S e samhla – agus rud cruthach – gu math sean is neartmhòr a tha ann an cuairtean. Nuair a bha mi a’ coimhead orra ann an dòigh spioraideal no draoidheach a’ chiad turas, bliadhnaichean air ais, bha mi air mo bheò-ghlacadh leotha. Turas no dhà rinn mi cuairtean sa ghainmheach aig tràigh air choireigin anns na h-Eileanan Siar, agus sa choille an seo sa Ghearmailt cuideachd, agus b’ e rud làidir is àlainn a bh’ ann.

Mar a thachras gu tric, fiù ’s le rudan a tha cudthromach dhomh, dhìochuimhnich mi mun deidhinn, ach seo mar a tha e leis na rudan sin, uair eile nochdaidh iad a-rithist gun dùil. Agus gach turas a nochdas iad, bidh mi ag ionnsachadh rud nach robh air m’ aire roimhe, a’ dèanamh ceangal eile, thig a’ chuimhne còmhla ri féin-fhiosrachadh ùr.

Mar sin dheth, nochd an cuairtean a-rithist, agus tha mi air dà rud ùr fhaicinn. Tha mi a’ faireachdainn ceangal làidir eadar an cuairtean is na nathraichean. Chan eil fhios agam carson nach fhaca mi sin roimhe. Bha mi an còmhnaidh a’ tuigsinn a’ chuairtein mar shamhla – agus gu dearbh mar fhoillseachas – neartan talmhainn is uisge fo-thalamh. Agus bha mi an còmhnaidh a’ tuigsinn nathraichean anns an aon dòigh. Ach chan fhaca mi an ceangal.

An rud eile a tha mi air lorg, ’s e gu bheil dà chuairtean àlainn is neartmhòr faisg orm, anns a’ bhaile far a bheil mi ag obair gu bhith gach latha. Seo aon dhiubh anns an dealbh shuas. Tha e air beulaibh eaglaise, agus tha fhios agam nach biodh iadsan cho toilichte leis a’ chiallachadh agamsa, mu dheidhinn Lilith is nan nathraichean is neartan fo-thalamh. Ach feumaidh mi ràdh nach eil sin a’ cur dragh orm idir 🙂 Is toigh leam coimhead air agus leantainn air an t-slighe dhan mheadhan le mo shùilean no fiù ’s le mo chasan mura bheil daoine gam fhaicinn.

Tha an cuairtean eile ann(!) an eaglais cuideachd, agus ann an té gu math ainmeil, àrd-eaglais Cologne. Chan eil dealbh agam oir chan eil an cuairtean ag iarraidh sin, duilich. An rud a tha èibhinn mu dheidhinn seo, ’s e gun robh mi an còmhnaidh a’ faireachdainn gur e àite uabhasach neartmhòr a th’ ann far a bheil an eaglais, agus tha fios againn gur e àite seunta a bh’ ann mus tàinig na crìostaidhean, ach cha do mhothaich mi an cuairtean sin a-riamh, ged a bha mi a-staigh an sin iomadh turas (le cuairt-sgoile agus stuth mar sin). Agus dhomh-sa tha e annasach gu bheil an rud an sin agus gum faodar an seann neart sin fhaireachdainn, ach feumaidh gu bheil ciall gu tùr eadar-dhealaichte aige do na daoine a nì adhradh san eaglais sin.

Mu dheireadh thall, tha mi toilichte gun tàinig seo thugam a-rithist:

Air an dàrna làimh, tha e gu math simplidh – feuchaibh e! Air an làimh eile, ’s e seann rud a th’ ann, tha eisimpleirean againn ann an àiteachan gu math eadar-dhealaichte mar anns an Eilean Chriti no anns an t-Suain. Agus tha neart ann, tha e annasach is àlainn.